КАЛА-КОРЕЙШ МЕДИА
Меню
12+

«КАЛА-КОРЕЙШ МЕДИА"

03.07.2019 10:42 Среда
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!

«ГIяймаумахьилизиб абалкун нурла чирагъ…»

Автор: Ибрагьим Ибрагьимов
внештатный корреспондент МКУ "Информационный центр Дахадаевского района"

ГIяймаумахьилизиб абалкун нурла чирагъ…»ИЛДИ ВАНАТИ дугьби багъишладарили сай бахъли гIяхIил валуси пергер мугIяллим, дудеш ва Урагъила школала директор Шайх Рабадановли сунела гIямрула марси гьалмагъ ГIялиева Хамислис, сарира гьанналис 50 дусра-сера гьалар, дархьдатурли сунес ахIерти Сергокъалала районна мина-мулкра, гьарахъти дубуртазибси Урагъила шилизи ракIибси ва сунечи дигили алкунси гIулухъачил гIямрула кьисмат ца барибси.

ЦацахIели секьяйда адаббилзулил нушаб нушала дурхIнала абнас гIяхIси гъай бурес, илдала уркIи барес, илдала вай-гIяхI аргъес хIедирни. Тяп асухIебирухIеливан, тяп цIахси анцIбукь сабхIеливан вегIла гIямрула рархкьяс уркIи гьаргбарес, ил гIерруцес, уркIичеррарес. Юх, бархьси ахIен! Сеналра бархьси ахIен! Азирти дусмала гIядатунала асарлиур гIур сецадхIи кавлутирал, хIебалас. Нуша къалабалира хъа ужагъ хIербируси гIямрула юлдашличи чедухъес, буребала бехIцадра сабаб баргили, ил ратIес, ил вайуларарес, илала диги-хIери дячIес, ганздарес. Или биалра, нушани нушала хатIа иргъулра, кьакьадикIулра, аммаки, нуша мурул адамтира или, кьапIа бихантира или, яхIладиубли, мукIурхIедакIулра.

Юлдаш Шайх, баркалла биаб хIед хIу илгъуна левнилис. ХIуни рархкьяс багъишладарибти тахтаби гIурра даимдирулра:

Ванзала хазнурбицад

ЯхI-ламус лерси хIурхъан,

Заклизир зубартицад

МалхIямдеш лер урагъан.

Кериби, бунагьуни

ХIедурули далуси.

МицIирси къала сарри

Наслулис чеалкIуси.

Аргъ-бархIен рарсхIерикIул,

Бац-бархIен хIерумсуси,

Гьарилличил ралгунси,

ГIямруличи разиси.ГIялиева Хамис урагъан Шайхлицун ахIенри шан рарибси, арагIеб шантанира ил, хабарла поэт-сатирик ГIязиз Иминагаевла биштIаси ватIайзирад ракIибси, чула адамлизи халрарибси сари. Илкьяйда урхIла адамтала уркIбачи гьуни баргес гьар-гьар адамли хIейрар. Виубсиличи биалли «шантани шан варибси» ибси хIурматла айтупра, хIябсурличи арцла хъапIаван, цIапIалкан.

Юх, хIебикиб наб Хамисличил ихтилатбарес, илбагьандан кьиматра ил ахIмакь хьунул адамлис имцIаливан сари ралутала гъайлизибад бедесли бетаур.

УРКУХЪЛА культурала Центрлизиб районна мугIяллимтала, бикIуливан, багьудила ва бяркъла «сабухъ» белгибируси балбуц сабри. ГIергъити чумал дус районна бекI Жаруллагь ГIямаровли багьудила гьаркьяти учреждениебас ва хIялалси хIянчи бирути учительтас 600 азир къурушла шабагъатуни диахъуси тяхIяр дурабуркIули сай. Мубаракуначил ва арцла премиябачил дархли, мугIяллимти разибирули, гьай-батти далуйти ва делхъани урга-ургади дехIсурдикIулри.

ХIера, сценаличи Урагъила школала педколлективла хьунул адамтала кьукья дурабухъун. Гьар-урла палтарли жагали бегIбиубти илдани делхъ дариб. Делхъра ибхIели, ца гIяжаибли хIербикIутала гъирадухъести ва хъумхIертести.

Заллизи дила мякьла кабиибтала гъай чедихесдяхIиб:

- Шайх Рабаданович секьяйда бажардиикилил? Делхъла илгъуна композиция гьаб-уб чехIебаира.

- Шайх Рабаданович майкIудну, илала рархкья Хамис ШяхIбановна викIен.

- Марлив, гъари? Ил гьести гIямрула хьунул адам ахIену?

- Сари. КIел дурхIяла нешра сари, урегал никIала хала нешра сари, сунела хIянчи хIялалли хъарарахъуси учительницара сари…

- Севан кункли вяшрикIулил.

- Аллагьли гIурра гIерруцаб!

- Баркалла биаб сунес!

- Арали ратаб!

ГIур Шайхла хабуртазибад ашкарбиуб ГIялиева Хамисла гIямрула гьунира. ГIяймаумахьилизир акIубси. ВецIал урши-рурси абилкьуси зяхIматчи ШяхIбанна рурси риъни. Ахъушала районна Усишала шилизибси интернатлизир кални. Сергокъалала педучилище белчIни. Урагъила итхIелла гехIел дусла школализир учительницани рузни. КIинайс биалли ДГПИ-лизиб географияла факультет таманаъни… Гъайла къантIа, илини чедаиб-дарибти субхIяннизир мачницад лерли дуилри.

Гьарил адамла гIямру гьаладяхI дикуси ва вавалидирихъяхъуси бузери бирар. Илисгу ишдигъунти айтуби ва буралаби нушачи даибтира: «Дигулрив талихIчевли хIериэс, дигахъен узесра», «ХIеблизив хIевзуси янилизив хIевкан», «Къиян агарли, хIекь хIебирар», «Някъби сахаватсила кьумурра батбухъи бирар», «ХIянчи хIялалсила шанг гIявали бирар»…

РиштIахIелил бегIтала янашар касибти бузерила дебш Хамислис багаладиуб: хъалицIа ахъдуцес, дурхIни гIямрулизи дураэс муруйчил рарх ил, някъби акьухIеили, рузусири. Школализирра, хъулирра, авлахъличирра.

- Эй, гIяймакан нешла рурси, бамсриахъа, Шамилра ШугIяйнатра дуклабуцили, паргъаткарии, — вири цацахIели Шайх илизи маслигIятикIули.

- Ну кьалли паргъаткарииша, хIу бажардииркуду?

- Виркус, дила ашна. Се хIебиули? Се камли?

- Камсира хIебиусира сари-сарил лагдирхъур. ГIур, кьанниван, дурхIни халака-бибхIели, наб ит бихи, наб иш биха или, илдала тIалабуни дахъдаибхIели… ИшбархIи кахIебихьибси, дила Шайх, жягIял касес вируси ахIен.

Рархкьячи малхIямли хIерра визурли, муруй някъ хIяртбири.

УЧИТЕЛЬЛА санигIятлизир, хъалибаргла къайгъназир шалгIердухъун Хамисла жагьти гIямру, абхьибси унзалабад гIебшнила дирихьван, хьуракадиуб иличи гьести гIямру. Юх, дусманира ил мукIурхIеракIахъиб, хIедиуб илдани илала цIакьани, уста-деш, гIямруличи иштяхI-гъира, урцул дигубси ужагълар цIаван, дишахъес.

- Далуйти-делхъанала, ихтилатунала дунъяличир акIубсигъуна сари, — масхара-лисван бурули сай Шайхли. – Шилизиб биаб, школализиб биаб яра мекъ-сяхIбатличиб биаб, дигахъу дила Хамислис сунела пагь чебаахъес: гIелумхIерилзан, муирала бикIуливан, бази барес, делхъла авидлизи карацIес яра, тиладибкIутала му-рад бирули, унцлизи бухъеси занкъарайла агигъуна далай белчIес.

- Педагогла гьунчирра бажардирикили сари хIела рархкья: «РСФСР-ла просвеще-ниела отличник», «Бузерила ветеран», «РФ-ла цахIнабси багьудила хIурматла хIян-чизар», Дагъиста багьудила ва гIилмула Минристерствола шайзирад ХIурматла гра-мотаби, дурхIнас хIялалдатурти 47 дусла сияхI…- Ил сияхI кьалли гIурра чебирцIи илала сархибдешунани, сепайда, хIейгахъу гапъала, хIейгахъу «хIера, иш нура» ибти гъай. Белики, Хамис илгъуна сархIели, дахъал дусмас гьалав нура илис гIелавад, гьаббуцибси нешер кигьаван, арякьунси вииша..

- Иш гьакIлис, юлдаш Шайх, хIечил кьабуликес хIейрус: хIед гIеларад Хамис сарри Урагъила шилизи раибси..

Шайх дукаряхIиб.

- Нагагьладан дила шилизи ил ракIес кьабулхIерикибси риалри, валлагьрагу, ну сунес гIелавад аркьира. Аркьира, Батирай викIуливан, «Дербентла Демир къапу кьу-кьали гьарасили», шиниша вацIурбазиб кягIунси ГIяймаумахьилизи. Илаб урдура бирхъира. ЦархIилван биэс хIебири!

ВегIла мер сеннира дурхъаси саби. Гьанбикиб урус учительницаби, сабира нуша-ла дубуртазиб бахъхIи бузули калунти, гIур биалли уркIила жили чула ватIайзи чар-бухъахъунти. Ил пикри аргъибхIели, Шайх викIар:

- Хамисли цалра бархIи я цалра дуги сунес ахIерси ГIяймаумахьи хъумхIертур. БегIтачи, узи-уршиличи, шантачи карцIриубли, гIяхIлад раши, хабар-вягIда дурили, гIеларяхI чаррулхъи. Нуни балулри, илала азадси уркIилизи кIел ши ахIенну, арагIеб улкара кабурцни. МалхIямдеш, уркIесцIи, ряхIму, къайгъни се заманара илала дарх-кьяби сарри. ХIебалас, илини наб дяхI дарсдаритирил, хIебалас, илини я дила я урхIла или, адамти буртIули. Илгъуна адамли алавтачи асархIебарили кавлану гьатIи? ГIяхIси асар. РухIласи асар. Дигила асар…

Ну лехIихъулра дила юлдашличи ва пикриулхъулра: «Илди кIелра – Шайхра Ха-мисра – иш дунъяличибра, алжанала анхълизи кабиили, гIямру деркIес кьадарбиуб-тигъунти саби. Илдала лер гьар секIал: дигуси хIянчи, ахIерти уршби-рурсби, пахру-барести ва уркIи бурести кIелра шила жамигIят. ГIур се хIяжатли адамлис? Давла-мас, арц-мургьи, дурхъати кIялгIни, капарайла ванзурби… Юх, лерилра илди замана-ла сари. Илдани бихIуси талихIра заманала бирар. Я Шайх я Хамис илдигъунти дав-лумачи карцIли ахIен. Ил илдала игъбарра саби…»

БелкI таманбирули, сагали чарухъес дигулра Шайхла мубаракличи:

Закван кахIебиркули,

Калаб хIела хIурматра,

Урхьулизирти шинван

Калаб хIела дигайра!

Биаб илкьяйда, Хамис ШяхIбановна! ХIебалас, пикрирухъунрил, аммаки хIу игъбарла берхIилиур акIубси сарри.

Дерхъаб хIушала гIямру!

Ибрагьим Ибрагьимов.

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи.

7